Hoe natuurlijk en gezond menstruatie ook is, in Bangladesh wordt er zelden openlijk over gesproken. Volgens een nationale hygiëne-enquête uit 2018 had amper 53 procent van de schoolgaande tienermeisjes al over menstruatie gehoord voor ze voor het eerst ongesteld werden.
Veel meisjes staan er alleen voor in de puberteit, zonder goede raad over hoe ze zichzelf moeten verzorgen als ze ongesteld zijn. Maandverband wordt ook als een luxeproduct beschouwd en vaak hebben ze niet de middelen om het te kopen, vooral in plattelandsgebieden van Bangladesh.
Maar zelfs als maandverband betaalbaar zou zijn, is de drempel voor veel meisjes en vrouwen te hoog om het te gaan kopen omdat apotheken en winkels over het algemeen immers door mannen worden opengehouden.
Heel wat meisjes in Bangladesh gaan niet naar school als ze ongesteld zijn. Bijna een derde van de tienermeisjes spijbelt maandelijks enkele dagen, vaak om gênante ongelukjes in de klas te voorkomen.
UNICEF zet zich in om een einde te maken aan het menstruatietaboe en om te voorkomen dat meisjes vanwege dit taboe de school niet afmaken.
Labonno voelde zich vroeger beschaamd en onzeker als ze ongesteld was, maar sinds haar school in Barishal, Bangladesh, gratis maandverband begon uit te delen en advies geeft over menstruele hygiëne, is het niet langer een taboe.
"Ik schaamde me altijd als ik ongesteld was op school. Vroeger kon je hier geen maandverband krijgen en was er niets voorzien om het weg te gooien," vertelt de 14-jarige Labonna. "Nu mis ik geen dag school meer, ook niet als ik ongesteld ben."
Sinds 2019 steunt UNICEF een project om zogenaamde hygiënehoeken op te zetten in 31 scholen in de districten Pirojpur en Faridpur. Meer dan 5.000 schoolmeisjes hebben nu toegang tot maandverband, vochtige doekjes, handgel en andere hygiëneproducten. Ook zijn er voorzieningen om ervoor te zorgen dat gebruikt maandverband veilig kan worden weggegooid.
“Er is altijd maandverband beschikbaar in de hygiënehoek," vertelt Labonno. "Ik houd nu ook mijn menstruatiecyclus bij op de kalender, zodat ik weet wanneer ik ongesteld word. Nu ben ik erop voorbereid."
Elke school wijst een leerkracht aan die verantwoordelijk is voor de hygiënhoek, ervoor zorgt dat er voldoende maandverband is en voorlichting geeft aan de leerlingen over menstruatie en menstruatiehygiëne. Op Labonno's school is dat Wahida Khanam. Ze werd ambassadeur voor menstruele hygiëne nadat ze een opleiding kreeg van UNICEF.
Ze legt de leerlingen uit waarom maandverband veiliger en hygiënischer is dan maandverband van textiel, dat infecties aan de urinewegen kan veroorzaken als het niet goed gewassen en gedroogd wordt.
"De hygiënehoek is essentieel. Meisjes zijn minder vaak afwezig in de klas, wat bijdraagt tot de kwaliteit van het onderwijs," vertelt Wahida. Bovendien zijn mannelijke studenten en leerkrachten zich meer bewust geworden van wat het betekent voor een meisje om ongesteld te zijn.
Sinds de hygiënehoek is ingevoerd, is de aanwezigheid van de meisjes met 25 procent toegenomen, wat uiterst belangrijk is voor hun toekomst. Als meisjes beginnen achter te raken met hun studies, kan dit leiden tot slechte cijfers, wat hun ouders weer kan overtuigen hen definitief van school te halen. En meisjes die niet naar school gaan, lopen een groter risico om te worden uitgehuwelijkt.
Furqan Ahmed, UNICEF-medewerker water, sanitaire voorzieningen en hygiëne van het terreinkantoor in Barishal brengt een groot deel van zijn tijd door met het spreken voor klassen om hen de boodschap mee te geven dat menstruatie een normale lichaamsfunctie is en geen geheim dat verborgen moet worden gehouden. Hij is zich pijnlijk bewust van de moeilijkheden waar meisjes mee te maken hebben als ze menstrueren.
"Als meisjes ongesteld zijn, voelen ze zich vaak onzeker en verlegen. Ze kunnen niet naar de markt om maandverband te kopen omdat de verkopers voor 100 procent mannen zijn. Dus vragen ze het aan hun moeder, die het aan haar man vraagt. Hij gaat dan het maandverband kopen, dat hij aan de moeder geeft, die het aan het meisje geeft. Maar als de vader het vergeet te kopen, staat het meisje machteloos," vertelt Furqan.
Hij voegt eraan toe: "Mijn dochters kunnen altijd bij mij terecht en kunnen me direct vragen wat ze nodig hebben. Ik ga er dan ook meteen om - zonder schaamte!"
Elke maand menstrueren 1,8 miljard mensen over de hele wereld. Maar miljoenen meisjes, vrouwen, transgenders en niet-binaire personen hebben moeilijkheden om op een waardige en gezonde manier met hun menstruatie om te gaan door taboes, sociale uitsluiting, armoede en onaangepaste voorzieningen.
Dit heeft verstrekkende gevolgen voor miljoenen mensen. Het beperkt hen in hun mobiliteit en persoonlijke keuzes. Het beïnvloedt hun schoolverzuim en de deelname aan het gemeenschapsleven. En het brengt hun veiligheid in gevaar, met extra stress en angst tot gevolg. Deze problemen zijn bijzonder acuut in humanitaire crisissituaties.
UNICEF zet programma's op die het vertrouwen, de kennis en de vaardigheden vergroten - en de toegang tot menstruatiehygiëneproducten en faciliteiten verbeteren - voor adolescente meisjes, vrouwen, transgenders en niet-binaire personen om veilig en waardig met hun menstruatie om te gaan.