Zoals bij elke crisis kan de situatie in Oekraïne een bron van angst vormen voor zowel kinderen als volwassenen. Het is belangrijk de tijd te nemen om met kinderen en jongeren over deze kwesties te praten als ze daar behoefte aan hebben. Hieronder vind je enkele concrete tips.
Om het over een moeilijk onderwerp te hebben, is het beter om te vertrekken vanuit de vragen en zorgen van het kind zelf. Wat heeft hij of zij eventueel op school, of van andere kinderen of volwassenen gehoord?
Kies een tijd en plaats waarop je het onderwerp op een natuurlijke manier ter sprake kunt brengen. Dan is de kans groter dat kinderen zich op hun gemak voelen en vrijuit praten.
Zorg ervoor dat je zijn of haar gevoelens erkent en benadruk dat dit normale gevoelens zijn. Laat zien dat je ze serieus neemt door aandachtig te luisteren en benadruk dat ze hier altijd met jou, of met een andere volwassene die ze vertrouwen, over kunnen praten.
Ga na wat het kind al weet en hoe het zich hierbij voelt, en stel vervolgens je antwoorden af op zijn of haar leeftijd en verwachtingen. Het belangrijkste is om goed te luisteren naar de gevoelens van het kind, een eenvoudig kader voor de feiten te scheppen en de vragen van het kind te beantwoorden, zonder in te gaan op de kleinste details. Het is normaal dat je als volwassene je eigen grenzen erkent bij het begrijpen van een gewelddadige gebeurtenis.
Crisissen zoals in Oekraïne kunnen vooroordelen en discriminatie met zich meebrengen, bijvoorbeeld over een volk of een land. Vermijd daarom tijdens het praten met de kinderen benamingen als “slechte mensen”. Zie het juist als een mogelijkheid om het gevoel van medeleven aan te moedigen, bijvoorbeeld met de mensen die hun huis moeten verlaten. Benadruk dat iedereen het verdient om zich veilig te voelen. Pesten en discrimineren is altijd verkeerd en we moeten allemaal ons best doen om aardig te zijn en elkaar te steunen.
Toon waardering voor mensen en organisaties die actie ondernemen. Zelf positieve actie ondernemen kan kinderen en jongeren helpen hun stress bij een noodsituatie te verminderen en troost bieden. Dat kan bijvoorbeeld door:
- Kinderen uit te nodigen om zich uit te drukken over het onderwerp, door bijvoorbeeld een tekst te schrijven, een tekening of een collage te maken.
- Je concreet in te zetten door anderen te sensibiliseren (op school, thuis, in je stad), door zelf een actie te organiseren ( of door een gift te doen...)
Bij het afsluiten van het gesprek is het belangrijk het kind niet angstig of verdrietig achter te laten. Probeer op basis van lichaamstaal in te schatten hoe hij of zij zich voelt. Haalt het kind rustig adem en klinkt zijn/haar stem normaal? Benadruk dat je er altijd bent en bereid bent te luisteren als hij of zij zich zorgen maakt.
Zolang het nieuws over de oorlog aanhoudt, is het belangrijk dat je blijft opletten hoe het met het kind gaat. Hoe voelt het zich? Duiken er nieuwe vragen op of wilt hij of zij ergens over praten? Zorg ervoor dat je er klaar voor bent om met kinderen over dit onderwerp te praten als zij erover beginnen. Sluit het gesprek af met een positieve, leuke activiteit.
Let goed op hoe vaak kinderen aan het nieuws worden blootgesteld. Overweeg het nieuws uit te zetten als er jonge kinderen in de buurt zijn. Bij oudere kinderen kun je het nieuws net aangrijpen om te bespreken hoeveel tijd ze aan eraan besteden en welke nieuwsbronnen ze vertrouwen. Let ook op hoe jij met andere volwassenen praat over de oorlog als er kinderen binnen gehoorsafstand zijn.
Als je je zelf goed voelt, ben je beter in staat om kinderen te helpen. Kinderen krijgen veel mee van jouw eigen reactie op het nieuws. Daarom helpt het als je zelf rustig blijft en de controle behoudt. Als het je toch allemaal even te veel wordt, neem dan wat tijd voor jezelf en vraag eventueel hulp aan familie, vrienden of een collega. Ga op een bewuste manier om met het nieuws: probeer het op vaste tijdstippen te bekijken in plaats van de hele dag door. Probeer ook zoveel mogelijk tijd vrij te maken voor ontspanning en dingen waar jij energie van krijgt.