Hoe warm 2022 ook was, het zou wel eens het koudste van de rest van ons leven kunnen zijn. Op dit moment worden wereldwijd ongeveer 538 miljoen kinderen blootgesteld aan hittegolven van lange duur, of 23% van alle kinderen. Volgens het UNICEF-rapport “Het koudste jaar van de rest van hun leven” zullen dit er tegen 2050 2 miljard zijn. Dat is vrijwel ieder kind op aarde. De hittegolven zullen ook steeds vaker voorkomen, langer aanhouden en steeds intenser worden.
Ook België ontsnapt niet aan de sombere voorspellingen. Ongeacht het toekomstige scenario, zouden tegen 2050 minstens 2.2 miljoen kinderen in België vaker te maken krijgen met hittegolven van langere duur.
Hittegolven hebben een verwoestende impact op kinderen. Hoe vaker, hoe langer en hoe ernstiger de hittegolven zijn waaraan ze worden blootgesteld, hoe groter de gevolgen voor hun gezondheid, veiligheid, voedselzekerheid, onderwijs, toegang tot water en hun toekomstige bestaansmiddelen.
Het zijn bovendien de kinderen die het minst verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering, die de grootste gevolgen dragen. Zo is Afrika verantwoordelijk voor minder dan 4 procent van de wereldwijde uitstoot, maar het continent lijdt onder de brutaalste gevolgen van de klimaatcrisis.
De impact van extreme hitte op een kind, hangt ook af van waar en hoe hij of zij woont. Kan je de hitte binnenshuis ontvluchten? Is er toegang tot klimaatbestendige waterbronnen? Vereisen de dagelijkse taken fysieke inspanning? We moeten er dan ook voor zorgen dat landen waar kinderen het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, de nodige middelen hebben om levensnoodzakelijke beschermende sociale diensten aan te passen aan de veranderende klimaatomstandigheden.
Momenteel zitten 23 landen in de hoogste categorie wat betreft blootstelling van kinderen aan extreem hoge temperaturen. Dit aantal zal tegen 2050 stijgen tot 33 landen volgens het lage-emissiescenario (met een geschatte opwarming van 1,7 graden tegen 2050) en tot 36 landen volgens het zeer hoge-emissiescenario (met een geschatte opwarming van 2,4 graden tegen 2050). Burkina Faso, Tsjaad, Mali, Niger, Soedan, Irak, Saudi-Arabië, India en Pakistan zullen naar verwachting in beide scenario's in de hoogste categorie blijven.
Kinderen zijn kwetsbaarder voor de gevolgen van extreme hitte en hittegolven dan volwassenen. Baby’s en jonge kinderen kunnen hun lichaamstemperatuur immers minder goed regelen dan volwassenen.
Kinderen brengen ook meer tijd buiten door met spelen, sporten en andere activiteiten, waardoor zij meer risico lopen op warmteletsel. Extreme hitte houdt niet alleen ernstige risico’s in voor hun gezondheid, maar houdt ook risico’s in op sociaal en educatief vlak.
De impact van extreme hitte op de gezondheid van kinderen
• Verhoogd risico op chronische ademhalingsaandoeningen
• Meer astma
• Toename van hart- en vaatziekten
• Ontwikkeling van allergieën
• Diarree
• Ondervoeding
• Laag geboortegewicht
• Hitteberoerte en hittestress
• Risico van door muggen overgedragen ziekten, waaronder knokkelkoorts
Hitte kan ook de mentale en emotionele gezondheid van kinderen aantasten. Hoge temperaturen worden in verband gebracht met een toename van geestelijke gezondheidsproblemen bij kinderen en adolescenten, waaronder posttraumatische stressstoornis en depressie.
De toegang tot voedsel en water bedreigd
Extreme hitte vormt een bedreiging voor de toegang van kinderen tot voedsel en water. Hittegolven verergeren periodes van droogte. Doordat oogsten mislukken ontstaat voedselonzekerheid en dreigen kinderen aan ondervoeding te lijden. Door de droogte is ook de behoefte aan water groter, wat waterschaarste in de hand werkt. Daardoor is het voor kinderen onmogelijk om hun lichaamstemperatuur te regelen en gehydrateerd te blijven. Een gebrek aan water kan mensen er ook toe dwingen water te putten uit onveilige waterbronnen, met het risico op uitbraken van ziekten die door water worden overgebracht, zoals cholera, tot gevolg.
De impact op onderwijs
Extreme hitte heeft een nefaste invloed op het onderwijs van kinderen en brengt hun toekomstige bestaansmiddelen in gevaar. Hittegolven leiden tot een slechtere gezondheid en voedingsproblemen bij kinderen, wat weer in verband kan worden gebracht met verminderde schoolprestaties. Het houdt kinderen ook weg van de school. Bovendien komen hoge temperaturen en te weinig vochtinname het concentratievermogen van de kinderen niet ten goede.
Een gevaar voor de veiligheid van kinderen
Hittegolven brengen ook de veiligheid van kinderen in gevaar. Als akkers en gezinsinkomsten opdrogen, worden gemeenschappen gedwongen op zoek te gaan naar andere voedsel- en waterbronnen. Dit kan op zijn beurt leiden tot concurrentie en conflicten, gedwongen migratie en ontheemding, wat kinderen blootstelt aan ernstige risico's op lichamelijk letsel en geweld.
Ondanks de vele gevaren die kinderen lopen door hittegolven en andere klimaatrampen, blijven het publieke bewustzijn, de beleidsmaatregelen en de financiering ontoereikend.
Beschermen
We moeten kinderen beschermen tegen onmiddellijke klimaatrampen door essentiële sociale basisdiensten aan te passen, zoals gezondheidszorg, water en sanitaire voorzieningen, onderwijs, voedingssystemen, sociale bescherming en kinderbescherming, zodat ze hittegolven en andere klimaat- en milieuschokken weerstaan.
Voorbereiden
Wij moeten kinderen voorbereiden op een leven in een door het klimaat veranderde wereld door hen te onderwijzen over klimaatverandering, de nodige vaardigheden aan te leren om om te gaan met de gevolgen van klimaatrampen en de mogelijkheid te geven om zinvol deel te nemen en invloed uit te oefenen op het klimaatbeleid.
Kinderen centraal stellen
Stel kinderen en jongeren prioritair in het beleid en bij de toekenning van middelen voor het klimaat.
Voorkomen
Om het slechtste scenario te voorkomen, moeten we de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen. Alle regeringen moeten hun nationale klimaatplannen en -beleid herzien om meer ambitie en actie te tonen. Ze moeten hun emissies tegen 2030 met minstens 45% verminderen om de opwarming tot maximaal 1,5 graden Celsius te beperken.