De voorbije 6 maanden raakten duizenden scholen verwoest door zware artillerie, luchtaanvallen en andere explosieve wapens. Andere scholen worden gebruikt als opvangcentrum, als bevoorradingspunt of voor militaire doeleinden. En heel wat leerlingen en leerkrachten zijn op de vlucht.
Sinds februari 2022 zijn meer dan 10,3 miljoen vluchtelingen uit Oekraïne - vooral vrouwen en 2,25 miljoen kinderen - de grens overgestoken naar 37 landen. Momenteel verblijven nog steeds meer dan 5,8 miljoen Oekraïense vluchtelingen in heel Europa.
De impact op het leven en de toekomst van een hele generatie kinderen is hartverscheurend.
UNICEF zet alles op alles om ieder kind toegang te geven tot veilig en inclusief onderwijs – in de klas of online op plaatsen waar het niet veilig is om de scholen te openen. Dit doen we zowel in Oekraïne zelf als in de buurlanden. Ook zorgen we ervoor dat ze emotionele en psychosociale ondersteuning krijgen. Vele kinderen hebben het immers erg moeilijk om te leren en zich te concentreren te midden van het geweld en de onrust.
Stepan en Yaroslav, allebei 14 jaar, uit Charkov, gingen voor het laatst naar hun school op 23 februari. De volgende dag werden ze gewekt door het geluid van zware ontploffingen. Stepan en Jaroslav vertellen over de dagen en nachten die ze in een kelder doorbrachten tijdens de bombardementen op de stad.
“Er was enorm veel lawaai, heel veel rook en er hing een indringende geur van roet,” vertelt Yaroslav. “Overal in de omgeving stonden gebouwen in brand. Onze school werd 12 uur lang onder vuur genomen.”
Hun school - ooit een gebouw met drie verdiepingen met het motto “Succes in het Leren – Succes in het Leven” boven de schoolpoort – raakte helemaal verwoest. De muren zien nu zwart door de explosies, geen enkel raam is nog intact en de gevel is doorzeefd door kogels en granaten.
Stepan vertelt: “Toen ik zag hoe onze school in vlammen opging, had ik tranen in mijn ogen.”
Stepan kan zich pas concentreren op zijn huiswerk als de beschietingen ophouden en als hij niet hoeft te schuilen voor de voortdurende aanvallen. Omdat er geen stabiele internetconnectie is, is het moeilijk om online de lessen te volgen en contact te houden met de leerkrachten.
De jongens dromen ervan dat de oorlog stopt en dat hun school weer wordt opgebouwd.
"Ik zou heel graag terug naar school gaan," zegt Yaroslav. "We hadden er geweldige leerkrachten en vrienden."
Marianna, 10 jaar, slaagt er wel nog in de lessen online te volgen in Vinnytsia. " In het begin hadden we 4 à 5 lessen per dag. Nu zijn het er nog 2 of 3." Het meisje wordt ook regelmatig opgeschrikt door het luchtalarm. " Als het alarm afgaat, dan laat ik het weten aan mijn leerkracht, klap mijn PC dicht en ren naar de gang om te schuilen.”
Hoewel ze blij is met de online lessen, mist ze haar vrienden, de pauzes met chocomelk en haar taekwondo- en naailessen.
"De klas-chat wordt gebruikt om foto's van bladzijden uit de schoolboeken door te sturen. Vele kinderen hebben immers al hun schoolmateriaal moeten achterlaten toen ze op de vlucht sloegen," vertelt Natalia, Marianna’s moeder. "Maar het heeft ook een positieve kant - mijn dochter kan nu goed overweg met een foto-editor."
Kinderen en jongeren in Oekraïne raken hun houvast kwijt doordat ze niet meer naar school kunnen gaan. In noodsituaties is het voor hen nochtans essentieel om naar school te kunnen gaan, in de eerste plaats om te voorkomen dat ze levenslang de prijs betalen door de misgelopen lessen. Het is een veilige haven waar ze structuur vinden, sociale contacten en waar het leven zoveel mogelijk zijn normale gang gaat in uiterst moeilijke omstandigheden. Het is ook een plaats waar ze begeleiding krijgen om met de traumatische gebeurtenissen en de stress van het conflict om te gaan.
Samen met onze vele partners zetten UNICEF-teams zich in om zoveel mogelijk kinderen een veilige en aangepaste leeroplossing te bezorgen zodat ze hun opleiding kunnen verderzetten. Dankzij de ongelofelijke solidariteit en vrijgevigheid van onze donateurs en de internationale gemeenschap, konden we al vele kinderen bereiken:
- In tientallen metrostations in Charkov die als schuilplaats worden gebruikt richtten vrijwilligers met de steun van UNICEF kindvriendelijke ruimtes in waar leerkrachten, psychologen en monitors met de kinderen spelen en hen helpen hun trauma te boven te komen.
- We verdeelden schoolbenodigdheden aan meer dan 290.000 kinderen in schuilkelders, metrostations en op andere plaatsen waar ontheemde kinderen worden opgevangen.
- Het online onderwijsplatform dat met de steun van UNICEF werd ontwikkeld door het ministerie van onderwijs tijdens de COVID-19-pandemie wordt nu ingezet voor ontheemde leerlingen in Oekraïne. Zo hielpen we 3.7 miljoen kinderen hun schooljaar 2022 online af te maken.
- In de onderwijsprogramma’s integreren we geestelijke gezondheidszorg en psychosociale steun, maar ook sensibilisering over de risico's van niet-ontplofte explosieven.
- In totaal kregen 2 800 leerkrachten en vrijwilligers een opleiding om kinderen psychosociale steun te geven en en levensvaardigheden aan te leren.
- Deze zomer hielp UNICEF ook meer dan 1,3 miljoen Oekraïense middelbare scholieren geholpen om zich voor te bereiden op de staatsexamens en hun diploma te behalen, ondanks het gewapende conflict.
- Voor kinderen die Oekraïne zijn ontvlucht, steunt UNICEF regeringen en gemeenten om kinderen op te nemen in nationale schoolsystemen, maar ook alternatieve onderwijstrajecten, zoals online leren. We voorzien ook ondersteuning om taallessen te organiseren zodat kindere kunnen integreren in het onderwijssysteem van hun gastland. Op die manier kregen al 600.000 vluchtelingenkinderen toegang tot onderwijs in de buurlanden.