De toename van het aantal gevallen van positief geteste kinderen op scholen en de opmars van nieuwe varianten hebben veel druk uitgeoefend, met name via sociale media, om scholen opnieuw te sluiten. Wij, als kinderartsen, kinderpsychiaters, psychologen en pleitbezorgers voor kinderrechten, argumenteren daarentegen dat het volledige open blijven van de scholen aangewezen en gerechtvaardigd is.
Als jongeren verder worden blootgesteld aan een schoolsluiting, zullen de gevolgen van een dergelijke maatregel een duidelijk negatieve impact hebben op verschillende domeinen en op een hele generatie. Onderwijs is één van de sterkste determinanten van gezondheid (1). Uit onderzoek blijkt dat schoolsluiting een uiterst negatieve invloed heeft op het leertraject van kinderen en jongeren, maar ook op hun fysieke en mentale welzijn en gezondheid, algehele ontwikkeling en veiligheid (2).
Zonder het structurerend, zin- en richtinggevend en ontwikkelingsstimulerend aanbod van school verslechteren de fysieke conditie en het psychisch welbevinden van kinderen en jongeren aanzienlijk. Zonder het vangnet vanwege school, zijn een aantal kinderen en jongeren bijzonder kwetsbaar voor huiselijk geweld en mishandeling, overmatige en schadelijke blootstelling aan het internet en het wegvallen van fysieke activiteit. Dit vergroot de ongelijkheidskloof en de sociale uitsluiting, met een toename van het percentage jongeren dat in armoede leeft en de school verlaat zonder opleiding en diploma, met blijvende gevolgen voor hun gezondheid en werkgelegenheid.
Onze aanbevelingen:
- Het is van essentieel belang rekening te houden met de ontwikkelingsnoden van kinderen en jongeren, ervoor te zorgen dat ze worden beschermd, dat zij toegang hebben tot hoogwaardige openbare diensten (m.n. onderwijs en gezondheidszorg) en dat zij worden beschouwd als een kwetsbare prioritaire groep in de maatregelen ter controle van de pandemie.
- De volledige heropening van de secundaire scholen moet prioritair zijn en alle mogelijke middelen moeten ingezet worden om daarbij een maximale veiligheid te garanderen.
- Schoolsluiting moet zoveel mogelijk worden vermeden en moet altijd een laatste, tijdelijk en lokaal redmiddel zijn.
- Als schoolsluiting wordt overwogen, kan dit enkel nadat andere, veel effectievere maatregelen worden opgelegd aan de samenleving in het algemeen, en enkel binnen een duidelijk tijdskader.
- Wanneer het transmissieniveau binnen de gemeenschap hoog is, het gezondheidsstelsel onder extreme druk staat en schoolsluiting als onvermijdelijk wordt beschouwd, moeten er duidelijke garanties zijn. Deze omvatten het waarborgen van onderwijs en opvolging van elke jongere, zij het tijdelijk van op afstand, en het aanbod van contactonderwijs voor alle jongeren die om welke reden dan ook extra kwetsbaar zijn, met name jongeren die een groter risico lopen op een verslechtering van hun gezondheid en welzijn en zij die onderhevig zijn aan schoolse, sociale of psychologische moeilijkheden, thuis of in hun instelling, bv. jongeren met een beperking. Ook kinderen van ouders die niet thuis kunnen werken, moeten fysiek naar school kunnen blijven gaan.
- Contactonderwijs moet de doelstelling blijven. Afstandsonderwijs is een welkom alternatief en een bron van innovatie, maar volstaat niet. De vaardigheden van leerkrachten m.b.t. afstandsonderwijs moeten worden versterkt, zodat ze van op afstand met jongeren kunnen blijven communiceren, met hen verbonden kunnen blijven en hen kunnen helpen in het in stand houden van hun dagstructuur en hun motivatie.
- In het geval van een (gedeeltelijke) lockdown met een (gedeeltelijke) sluiting van de scholen, moeten scholen als eerste heropenen zodra de autoriteiten de maatregelen versoepelen. Een effectief hersteltraject moet ervoor zorgen dat de grote groep kinderen en jongeren die een achterstand hebben opgelopen geen blijvende achterstand oplopen.
- De opvolging en de inperking van infecties en van virusoverdracht op school is van essentieel belang met een bijzondere waakzaamheid ten aanzien van de nieuwe varianten, die volgens de laatste gegevens geen groter risico voor de gezondheid van kinderen inhouden. Deze opvolging en de inperking van infecties en van virusoverdracht in scholen moeten prioritair zijn door het volwaardig inzetten van de huidige performante testing- en tracing voorzieningen.
- Het is van belang om te blijven communiceren naar scholen en de samenleving toe over het huidige testbeleid en de huidige definitie van contacten met een hoog en laag risico om mogelijke nieuwe uitbraken van infecties snel te kunnen indammen.
- Tot slot is het nodig dat alle scholen strenge preventiemaatregelen voor de overdracht van het virus blijven handhaven, net als ouders wanneer ze hun kinderen van school ophalen.
Deze aanbevelingen zijn gebaseerd op het volgende bewijs:
- De sluiting van scholen bedreigt het recht op onderwijs aan kinderen en het volledige scala aan kinderrechten die geldig zijn voor elk kind tot 18 jaar overeenkomstig het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van het kind.
- Volgens de meest recente gegevens heeft schoolsluiting gevolgen voor de toename van geweld tegen kinderen, geestelijke gezondheidsproblemen, onderwijsongelijkheid, het aantal jongeren zonder opleiding, stages of werk en armoede. Ze heeft eveneens een impact op de gezondheid en ontwikkeling van kinderen (3).
- Infecties van kinderen op school zijn een weerspiegeling van infecties in de samenleving. Met andere woorden, een toename van infecties bij kinderen is het gevolg van een toename van het aantal gevallen in de samenleving, niet andersom. Epidemiologen beweren vrijwel unaniem dat schoolgaande kinderen niet de drijvende kracht achter de epidemie zijn.
- Op enkele uitzonderingen na zijn schoolgaande kinderen weinig tot niet ziek en lijken ze geen hoger risico op infectie te hebben dan wanneer ze niet op school zijn. Lopende studies met virusvarianten geven aan dat kinderen er niet specifiek vatbaarder voor zijn en dat kinderen niet significant meer risico lopen (4).
- Kinderen kunnen het virus ook overbrengen, maar minder gemakkelijk dan volwassenen. Dit geldt voor de oorspronkelijke variant, maar waarschijnlijk ook voor de potentieel meer besmettelijke nieuwe varianten.
- De meest recente gegevens tonen aan dat epidemieën op scholen niet worden veroorzaakt door kinderen en dat de overdracht van de ene student naar de andere ongebruikelijk is en niet de belangrijkste oorzaak van infectie bij kinderen. De secundaire verspreiding van het virus door kinderen komt minder vaak voor. Adolescenten, aan de andere kant, hebben meer kans om het virus te verspreiden dan jonge kinderen (5).
- Uit studies blijkt dat het schoolpersoneel geen hoger relatief risico loopt dan de algemene bevolking. Leraren zijn niet meer besmet met het virus dan andere beroepsgroepen. Net als andere essentiële werknemers moeten zij echter als een prioritaire groep binnen de vaccinatiestrategie erkend worden om onder andere het risico op verdere verspreiding en besmettingsclusters te beperken.
UNICEF België:
Dirk Jacxsens, Directeur generaal (2021)
Maud Dominicy, Advocacy Manager
Belgian Paediatric Academy:
Prof. Ann De Guchtenaere
Belgian Paediatric COVID-19 Task Force:
Tyl Jonckheer, Coördinator
Delphine Jacobs
Vlaamse Vereninging voor Kinderpsychiatrie:
Sofie Crommen, Voorzitter
BRONNEN:
- WHO 2008: Closing the gap in a generation: health equity through action on the social determinants of health; UNICEF 2021: COVID-19: Missing More Than a Classroom.
- Viner et al 2021; Conti et al 2010.
- UNICEF Innocenti, Report Card 16, Worlds of Influence: Understanding What Determines the Well-being of Children in Rich Countries, September 2020; UNICEF Innocenti, Ondersteunende gezinnen en kinderen na COVID-19, januari 2021; January 2021; UNICEF Innocenti, COVID-19: Missing More Than a Classroom, January 2021.
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Kinderen en COVID-19, Januari 2021; WHO, Verklaring - COVID-19 Update: Een keerpunt moment in de evolutie van de pandemie,14 januari 2021.
- UNICEF, UNESCO en WHO, Technical Advisory Group (TAG) of Experts on Educational Institutions and COVID-19 and TAG secretariat, In-person schooling and covid-19 transmission: a review of the evidence, december 2020