Verwacht wordt dat de kinderarmoede in hoge-inkomenslanden nog ten minste vijf jaar boven het niveau van vóór COVID zal liggen. Toch is volgens een nieuw UNICEF-rapport slechts 2% van de door de regering verstrekte financiële steun in de OESO- en EU-landen tijdens de eerste golf van de pandemie bestemd voor de ondersteuning van kinderen en gezinnen met kinderen.
Supporting Families and Children Beyond COVID-19: Social Protection in High Income Countries – een rapport opgesteld door het UNICEF-Office of Research-Innocenti - onderzoekt de sociale en economische impact van de pandemie op kinderen, de eerste respons van de overheid op de crisis en hoe het overheidsbeleid in de toekomst kan worden geoptimaliseerd om kinderen beter te ondersteunen.
"De hoeveelheid financiële steun die aan kinderen en gezinnen wordt toegekend, stemt niet overeen met de zware gevolgen van de pandemie, noch met de duur van de impact die deze crisis zal hebben", zegt Gunilla Olsson, directeur van UNICEF- Office of Research-Innocenti.
Tussen februari en eind juli 2020 is het historische bedrag van 10.800 miljard USD besteed aan de COVID-19-respons in hoge-inkomenslanden. Daarvan werd ongeveer 90% besteed aan economische herstelplannen voor of via bedrijven, zo staat in het rapport te lezen. Hoewel dit een essentieel onderdeel is van de crisisrespons, zal de steun aan het bedrijfsleven onvermijdelijk de meest gemarginaliseerde kinderen en hun families in de samenleving uitsluiten, wat betekent dat de meest kwetsbaren het hardst zullen worden getroffen.
Ongeveer een derde van de OESO- en EU-landen die in het verslag zijn opgenomen, hebben geen beleid dat specifiek gericht is op de ondersteuning van kinderen in hun respons op de eerste golf van de pandemie. Van de landen die wel hebben geïnvesteerd in sociale beschermingsmaatregelen voor kinderen en gezinnen - zoals kinderopvang, schoolmaaltijden en gezinstoelagen - duurde het merendeel daarvan gemiddeld slechts drie maanden. Het kortetermijnkarakter hiervan is volstrekt onvoldoende om de verwachte duur van de crisis en de kinderarmoede op de lange termijn aan te pakken, zo staat in het verslag.
"We dringen er bij de regeringen op aan om de sociale bescherming voor kinderen op te voeren, parallel aan de steun voor het bedrijfsleven", zegt Olsson. "Een sterker gezinsgericht beleid moet een combinatie zijn van onvoorwaardelijke inkomenssteun voor de armste gezinnen, toelagen voor voedsel, kinderopvang en nutsvoorzieningen, vrijstelling van huur of hypotheek op de lange termijn om een sterkere basis te leggen zodat alle kinderen, en hun gezinnen, zich kunnen herstellen van deze crisis.”
Het verslag biedt een leidraad om een beter evenwicht te vinden om tegemoet te komen aan de noden van zowel gezinnen met kinderen als aan de noodzakelijke steun voor het bedrijfsleven, met inbegrip van strategieën om kinderen en gezinnen te beschermen tegen verdere gevolgen van de tweede golf van COVID-19:
- De huidige fiscale steunmaatregelen in evenwicht brengen, zodat de uitgaven voor sociale bescherming kunnen worden verhoogd, in overeenstemming met de gegevens over wat werkt om kinderen in crisissituaties te beschermen. De openbare en particuliere kosten gelinkt aan de dalende levensomstandigheden van de kinderen zullen langdurig en duur zijn, aangezien er na verloop van tijd een grotere vraag zal komen naar ingrijpendere sociale interventies.
- In het bijzonder moeten de criteria om in aanmerking te komen voor het bestaande gezinsbeleid worden versoepeld, inclusief arbeidsvoorwaarden, sociale bijdragen en het verblijf, zodat alle kwetsbare gezinnen met kinderen - bijvoorbeeld werkloze gezinnen, bijna-armen en recente migranten - op dit moment toegang hebben tot een uitkering.
- Diversifieer de sociale bescherming om te voorzien in de behoeften van kinderen en hun gezinnen tijdens COVID-19, met inbegrip van inkomenssteun, schoolmaaltijden- en/of vervangingsdiensten, kinderopvang, gezondheidszorg, vrijstelling van betaling voor nutsvoorzieningen, huur en/of hypotheken.
- Terwijl landen vooruitkijken naar een post-COVID-toekomst, moet gezorgd worden dat een inclusief gezinsbeleid - specifiek opgezet om kinderen te beschermen tegen armoede en om het welzijn van alle kinderen te verbeteren – centraal staat in het COVID-19-herstelbeleid.
- De verderzetting van de ondersteuning van het bedrijfsleven kan voorwaarden omvatten om een gezinsvriendelijke en billijke investering van deze overheidsmiddelen te bevorderen – zoals de regeling van verlof en arbeidsvoorwaarden voor ouders - opties die tot nu toe onderbenut zijn gebleven in fiscale stimuleringspakketten.
- Bescherm de bestaande kinder- en gezinsuitkeringen en -diensten tegen bezuinigingen, waarvan bekend is dat ze geweld, dakloosheid, slechte gezondheid en de plaatsing van kinderen in instellingen verhogen.
- Kijk ten slotte naar de lange termijn, versterk de stelsels voor sociale bescherming en een kinder- en gezinsbeleid dat armoede voorkomt, om zoveel mogelijk vooruitgang te boeken om de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling te realiseren en om veerkracht op te bouwen voor toekomstige schokken.
En België ?
Volgens de laatste analyses van de OESO (2020) is het bbp in België in de eerste helft van 2020 met 14,8% gedaald. Vóór de COVID-19-pandemie leefde 1 op de 5 kinderen in armoede (20,6%).
De COVID19 pandemie zal deze situatie waarschijnlijk ernstig verergeren, de armoede zal waarschijnlijk toenemen en dit voor een periode van 5 jaar. Deze toename is voorspellend voor andere slechte indicatoren zoals kindersterfte of leerresultaten. “COVID19 is de grootste crisis die België en de rijke landen sinds generaties kennen. Kinderen zijn de grootste slachtoffers. ”, Zegt Dirk Jacxsens, directeur van UNICEF België.
“We roepen iedereen op alles te doen wat in hun vermogen ligt om kinderarmoede uit te bannen, inkomens boven de armoedegrens te verhogen, sociale beschermingsmaatregelen voor kinderen en gezinnen te versterken en de basis te leggen die kinderen en gezinnen in staat stelt om uit de armoede te komen en toekomstige crises het hoofd te bieden. Door onze krachten te bundelen, kunnen we het tij doen keren en een betere toekomst voor onze kinderen bieden! ”
Meer informatie over COVID-19 en tips om kinderen en families te beschermen: www.unicef.org/coronavirus
Meer informatie over UNICEF’s onderzoek over de impact van COVID-19: www.unicef-irc.org/covid19