1 op de 10 kinderen leeft met obesitas. Blootstelling aan marketing van ultra-bewerkte voeding is wijdverspreid.
Voor het eerst in de geschiedenis is obesitas een groter probleem dan ondergewicht bij kinderen en adolescenten. Maar liefst 188 miljoen schoolgaande kinderen en adolescenten (1 op de 10) lijden aan obesitas. Dit brengt hen in gevaar voor levensbedreigende ziekten zegt UNICEF in het rapport 'Feeding Profit: How Food Environments are Failing Children'.
Het rapport, gebaseerd op data uit meer dan 190 landen, toont een zorgwekkende trend: sinds 2000 is het percentage kinderen van 5 tot 19 jaar met ondergewicht gedaald van 13% naar 9,2%, terwijl obesitas steeg van 3% naar 9,4%. In alle regio’s ter wereld – behalve Sub Sahara Afrika en Zuid-Azië – komt obesitas nu vaker voor dan ondergewicht. In sommige landen is de situatie ronduit alarmerend. Zo is in een aantal eilanden in de Stille Zuidzee obesitas extreem hoog bij kinderen: tot 38% in Niue en 37% op de Cookeilanden. Ook in rijke landen blijft obesitas hoog: 27% in Chili en 21% in de VS en de Verenigde Arabische Emiraten.
Ultra bewerkte voeding en marketing onder vuur
Ondervoeding blijft een ernstig probleem bij kinderen onder de vijf jaar in veel lage- en middeninkomenslanden. Tegelijkertijd echter neemt het aantal kinderen en jongeren met overgewicht en obesitas wereldwijd toe. Volgens recente cijfers is één op de vijf jongeren tussen 5 en 19 jaar – zo’n 391 miljoen – te zwaar, waarvan een groot deel lijdt aan obesitas.
De toename van obesitas wordt mede veroorzaakt door ongezonde voedselomgevingen, waarin ultra-bewerkte en fastfoodproducten – rijk aan suiker, zout, vet en additieven – dominant aanwezig zijn. Digitale marketing speelt hierin een grote rol. Uit een wereldwijde peiling onder 64.000 jongeren (13-24 jaar) via UNICEF’s U-Report bleek dat 75% advertenties voor ongezonde voeding zag in de afgelopen week, en 60% aangaf hierdoor meer zin te krijgen in deze producten – zelfs in conflictgebieden.
Toch zijn er positieve ontwikkelingen. Zo heeft Mexico, waar ultra-bewerkte voeding 40% van de dagelijkse calorie-inname van kinderen uitmaakt, de verkoop van deze producten op scholen verboden – met impact op meer dan 34 miljoen kinderen.
België
Sinds 2000 zijn de cijfers rond overgewicht en obesitas bij kinderen (5-19 jaar) in België opvallend stabiel gebleven. In 2022 had 21% van hen overgewicht, exact hetzelfde percentage als in 2000. Obesitas steeg licht van 6% naar 7%. België blijft daarmee onder het Europese gemiddelde, waar obesitas in dezelfde periode toenam van 5% naar 8%. Het aandeel kinderen met ondergewicht bleef in België stabiel op 2%, tegenover 3% in Europa.
Gevolgen en aanbevelingen
Overgewicht en obesitas verhogen het risico op ernstige ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en bepaalde vormen van kanker. Zonder actie kunnen de economische gevolgen hiervan wereldwijd oplopen tot meer dan 4 miljard dollar per jaar tegen 2035.
UNICEF wijst erop dat een gezond beleid het verschil kan maken en roept op tot dringende maatregelen:
Strenge regelgeving rond voedselmarketing, etikettering en belastingen ;
Verbod op junkfood in scholen ;
Sociale programma’s om gezonde voeding toegankelijker te maken ;
Bescherming van beleid tegen invloed van de voedselindustrie.