Het bezoek wordt georganiseerd door UNICEF België, in samenwerking met UNICEF Costa Rica, en legt de focus op projecten die kinderen in kwetsbare situaties ondersteunen. Het land dat binnenkort erkend zal worden als een hooginkomensland, heeft ondanks zijn economische vooruitgang nog steeds te maken met grote uitdagingen op het vlak van armoede, migratie en klimaat. Het bezoek van Hare Majesteit de Koningin benadrukt hoe belangrijk het is dat alle kinderen gelijke kansen krijgen, en dat er gewerkt wordt aan een wereld waarin kinderen niet achterblijven.
Tijdens haar bezoek vraagt ze aandacht voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de Verenigde Naties en hun rol bij het verbeteren van de levensomstandigheden van kinderen tegen 2030. Het programma omvat rondleidingen aan lokale initiatieven en opvangcentra voor kinderen die het nodig hebben.
Meer achtergrond:
In Costa Rica leeft 32% van de kinderen en adolescenten in armoede. Een probleem dat vooral kinderen uit inheemse gemeenschappen en migrantenfamilies treft. Tegelijkertijd kampt het land met een vergrijzende bevolking. Slechts 23% van de inwoners zijn kinderen.
De migratiecrisis vormt nog een andere belangrijke uitdaging. Volgens de laatste gegevens van 2024 van UNICEF Costa Rica doorkruisten in totaal 316.90 mensen het land. Onder hen bevonden zich 66.463 kinderen. Veel migranten in transit melden belangrijke behoeften aan hulp. Dit legt een enorme druk op de voorzieningen, vooral in grensregio’s met Nicaragua en Panama. De toestroom van migranten zorgt ervoor dat Costa Rica snel moet reageren op de humanitaire noden van deze kinderen. Het is van groot belang dat het land samenwerkt met internationale partners en de lokale gemeenschappen.
Daarnaast hebben extreme weersomstandigheden, zoals orkanen, overstromingen en droogtes, een grote impact op de Costa Ricanen. Ze treffen vooral de plattelandsgemeenschappen en hebben ernstige gevolgen voor de gezondheid en het welzijn van gezinnen en kinderen in de regio. Toch is het land een internationaal voorbeeld op het gebied van duurzaamheid. 99% van de elektriciteit wordt er immers opgewekt uit hernieuwbare energiebronnen. Ook streeft het land naar volledige koolstofneutraliteit in 2050.
Dag 1: kindvriendelijke ruimtes in Desamparados, San José
De eerste dag begon in San José met een officiële ontmoeting tussen Hare Majesteit de Koningin en Signe Zeikate, de First Lady van Costa Rica. Tijdens dit bezoek werden onderwerpen besproken zoals de samenwerking tussen UNICEF, België en Costa Rica op het gebied van kinderrechten en sociale ontwikkeling.
Hierna volgde een bezoek aan de Casas de la Alegría (Houses of Joy) in Frailes. Deze opvangcentra bevinden zich op koffieplantages en richten zich voornamelijk op kinderen van de Ngöbe-Buglé-gemeenschap die tijdens de koffieteeltseizoenen in Costa Rica werken. De centra bieden opvang en onderwijs voor kinderen van de seizoensarbeiders. Op dit moment zijn er meer dan 40 Houses of Joy verspreid over het land, en het aantal groeit nog steeds. Dit project wordt ondersteund door UNICEF in samenwerking met de overheid en de lokale gemeenschap. Het bezoek omvatte een rondleiding, gesprekken met ouders en begeleiders, en verschillende activiteiten met de kinderen.
Costa Rica in een oogopslag:
Inwoners: 5.105.525, waarvan 23 % jonger dan 18 jaar
Kindersterfte: 7,7 per 1.000 levendgeborenen
Vaccinatiegraad tegen belangrijkste kinderziekten: 93%
Inschrijvingsgraad lagere school: 96%
Alfabetiseringsgraad: 99%
Armoederisico: 32% kinderen en adolescenten
Later die middag werd er een kindvriendelijke ruimte in Los Guido bezocht, een wijk waar veel kinderen en hun gezinnen in armoede leven. UNICEF ondersteunt samen met de Costa Ricaanse kinderwelzijnsorganisatie (PANI) en lokale gemeenschappen meer dan 45 van dergelijke centra in het land.
Deze kindvriendelijke ruimtes zijn vernieuwend omdat ze een nieuw model van samenwerking tonen tussen gemeenschappen, de overheid en het bedrijfsleven, met als doel kinderrechten te beschermen in kwetsbare gebieden. De ruimtes worden beheerd door vrijwilligers uit de gemeenschap, wat zorgt voor lokale betrokkenheid en duurzaamheid, zonder afhankelijkheid van externe middelen.
De kinderen kunnen er dansen, sporten en computercursussen volgen. Deze centra bieden een veilige plek om te leren en om zelfvertrouwen op te bouwen.
Dag 2: Kinderopvang en een veilig opvangcentrum voor kinderen en gezinnen op de vlucht
Op dag twee kreeg de delegatie een rondleiding in het openbare kinderopvangcentrum La Cometa in Tirrases, Curridabat, een initiatief dat wordt ondersteund door UNICEF. In dit centrum krijgen jonge kinderen toegang tot muziek- en kunstactiviteiten, terwijl hun ouders of begeleiders in dialoog gaan over het belang van toegankelijke en kwaliteitsvolle kinderopvang. Dit soort opvangcentra is van belang voor de vroege ontwikkeling van kinderen en geeft hen een veilige omgeving om te leren en te groeien. UNICEF ondersteunt jaarlijks zo’n 50.000 kinderen via het Nationale Netwerk voor Kinderopvang en Ontwikkeling (REDCUDI).
In de namiddag volgde een bezoek aan een shelter gerund door Stichting Llovera in San José, een opvangcentrum voor kinderen en gezinnen op de vlucht. De shelter biedt onderdak aan gezinnen die ofwel op doorreis zijn vanuit Panama, ofwel terugkeren uit de buurlanden.
In Costa Rica hebben alle kinderen, ongeacht hun status, recht op onderwijs. Dit is een van de redenen waarom Costa Rica van transitland naar eindbestemming is geëvolueerd, vooral voor jonge moeders. Jonge gezinnen, maar ook alleenstaande moeders, komen vooral uit Colombia en hebben de gevaarlijke Darien Gap doorkruist, een moeilijk begaanbaar gebied bestaande uit moerasland en oerwoud tussen Panama en Colombia. Veel van hen kiezen ervoor om in Costa Rica te blijven, omdat hun kinderen hier naar school kunnen gaan. De psychologische begeleiding in de shelter speelt een belangrijke rol in het helpen van deze gezinnen om een nieuw leven op te bouwen.
Veel van deze kinderen hebben namelijk trauma en geweld meegemaakt en dit opvangcentrum geeft hen een veilige plek waar ze tot rust kunnen komen. Tijdens het bezoek van dit centrum kwam onze erevoorzitster meer te weten over de werking en de slaapplaatsen. Er worden daarnaast ook sport- en spelactiviteiten georganiseerd.
Dag 3: Het belang van gezonde voeding, klimaatactie en jeugdontwikkeling in Mora en San José
Op de laatste dag werd in de plattelandsgemeente Mora een workshop gehouden over gezonde voeding en een gezonde levensstijl. Deze sessie, waaraan ongeveer 40 kinderen en jongeren deelnamen, maakte deel uit van een breder programma gericht op de preventie van overgewicht bij kinderen en jongeren.
De gemeente, die actief de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen ondersteunt, werkt samen met het ministerie van Gezondheid, UNICEF en andere partners aan een lokaal plan voor gezonde eetgewoontes voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Het doel is om hun voedingsstatus, fysieke activiteit en algehele gezondheid te verbeteren. Dit programma is onderdeel van UNICEF's inspanningen om SDG 3 te bevorderen: gezondheid en welzijn.
In de stad Ciudad Colón, bevindt zich de Universiteit voor Vrede (UPEACE). Hier ging onze erevoorzitster met enkele jongeren in gesprek over klimaatverandering. UNICEF ondersteunt samen met de Costa Ricaanse overheid programma’s die kinderen in staat stellen om een actieve rol te spelen in het beschermen van het milieu, door hen de nodige kennis en vaardigheden bij te brengen.
Na haar bezoek aan Mora ging Hare Majesteit de Koningin naar het nationaal gymnasium in La Sabana, San José, om het Police Athletic League (PAL) programma te bekijken. Dit initiatief, opgezet door het ministerie van Openbare Veiligheid, wordt geleid door politieagenten die op vrijwillige basis sport, onderwijs en culturele activiteiten organiseren in hun vrije tijd. Costa Rica heeft geen leger, maar wel een uitgebreid politiekorps, dat naast het voorkomen van criminaliteit ook sociale inclusie en cohesie wil bevorderen.
Jongeren die deelnemen aan dit programma kregen de kans om hun ervaringen te delen en te spreken over de positieve impact die het op hun leven heeft. UNICEF is een belangrijke partner van dit programma en helpt bij de uitvoering ervan in gemeenschappen die te maken krijgen met geweld.